صفر تا صد وصول یا برگشت چک در شعبه

به گزارش خبرگزاری برنا؛ سوالات مرتبط با رفعسوءاثر از سوابق چکهای برگشتی و روش‌های آن، رفع مسدودی، نحوه اطلاع رسانی مسدودی وجوه حساب‌هایصادرکننده چک و نحوه استعلام این مبالغ آورده شده است. 

در هنگام مراجعه به بانک اگر حساب صادرکننده چک به اندازهمبلغ چک موجودی نداشت دارنده چک چه کاری می‌تواند انجامدهد؟

اگر موجودی حساب صادرکننده چک کافی نبود دارنده چک می‌تواند ازبانک درخواست کند هر مقدار موجودی حساب جاری صادرکننده چک را بهایشان پرداخت کند. 

همچنین براساس دستورالعمل حساب جاری مصوب شورای پول و اعتبار، اگر موجودی حساب جاری شخص صادرکننده چک موجودی نداشت بانکملکف است سایر حساب‌های شخص را بررسی و در صورت وجودموجودی آن را به دارنده چک بپردازد.

در مرحله آخر و در صورت عدم کفایت مجموع مبالغ موجود در حساب‌هایشخص نزد بانک صادرکننده چک به درخواست دارنده چک گواهینامه عدمپرداخت به میزان کسری مبلغ چک صادر می‌شود.

برای مثال اگر شخصی چکی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال کشیده باشد وموجودی حساب جاری ایشان 40 میلیون ریال باشد بانک به تقاضایدارنده چک مکلف است مبلغ 40 میلیون ریال را برداشت کرده و به ذینفعپرداخت کند. همچنین اگر در سایر حساب‌های شخص (‌قرض‌الحسنه‌ پس‌انداز،‌ حساب ‌سرمایه‌گذاری‌ کوتاه‌مدت ‌و‌ حساب‌سرمایه‌گذاری‌بلندمدت) نزد همان بانک مبلغ ۵۰ میلیون ریال باشد این مبلغ نیز پرداختمی‌شود. با این حساب مجموع مبالغ (۴۰+۵۰) پرداخت‌شده معادل ۹۰ میلیون ریال است و برای ۱۰ میلیون ریال باقی‌مانده از مبلغ چک نیز بنا بهدرخواست دارنده، گواهینامه عدم پرداخت صادر می‌شود.

اگر مشتری تامین وجه چک صادره اش را از تمام حسابها دربانک خود تایید نکرده باشد، آیا بانک مجاز به برداشت وجه چکاز سایر حساب هاست؟ 

طبق دستورالعمل حساب جاری، از جمله مواردی که باید در قرارداد حسابجاری درج شود، تکلیف بانک به پرداخت وجه چک از محل موجودی قابلبرداشت سایر حساب‌ها (به ترتیب مقرر در بندهای مذکور)، در صورتکافی نبودن موجودی حساب جاری صادرکننده می‌باشد. در واقع درصورت عدم تایید این موضوع توسط مشتری بانک، قرارداد حساب جاریمنعقد نمی‌شود.

پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت به چه صورت عملمی‌شود؟

در قانون جدید چک، بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چکدر سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط بهتمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت بیست وچهار ساعت، تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تازمانی که از چک برگشتی رفع سوء اثر نشده است، محدودیت‌های زیر رانسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتی اعمال کنند:

الف- عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛ حتیصدور المثنی/ تمدید تاریخ اعتبار کارت/ کارت اعتباری و تسهیلات خرد

ب- مسدود شدن وجوه تمام حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلقبه صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری موجوداست به میزان کسری مبلغ چک؛ در این زمینه اولویت مسدود شدن حسابها با بانک‌ها و موسسات اعتباری خواهد بود که مجموع موجودیحساب‌های سپرده متناظر (ریالی یا ارزی) صادرکننده چک نزد آنهابالاترین رقم باشد. در خصوص نحوه انتخاب حساب‌های سپرده، اولویت بهترتیب با حساب‌های سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت،‌ سپرده سرمایه‌گذاریبلندمدت، سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده قرض‌الحسنه جاریصادرکننده چک است.

همچنین پس از گذشت بیست و چهار ساعت از ثبت غیرقابل پرداخت بودنیا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، وجوه حساب‌هایافراد به میزان مبلغ کسری چک مسدود می‌شود. در واقع مهلت ۲۴ ساعتهتوسط قانونگذار برای تامین موجودی حساب چک قبل از اعمال اقداماتتنبیهی در نظر گرفته شده است.

ج- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یاریالی؛

د- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی.

در صورت برگشت خوردن یک برگ چک، آیا امکان ثبت سایربرگ‌های آن دسته چک در سامانه صیاد وجود دارد؟

خیر. با توجه به مفاد ماده (21) مکرر قانون صدور چک، تا زمان رفعسوءاثر از چک برگشتی، صدور چک جدید، از ناحیه صاحب حساب وامضاکنندگان چک برگشتی مزبور، ممنوع می‌باشد.

اقدام قضایی برای چک برگشتی در قانون جدید چگونه انجاممی‌شود؟

در صورت برگشت چک به هر دلیلی، بانک مکلف است به درخواست دارندهچک، فوراً غیر قابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزیثبت کند و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه عدم پرداخت، علتیا علل عدم پرداخت را صریحاً قید و آن را امضاء، مهر و به متقاضی(دارنده چک) تسلیم کند.

در گواهینامه عدم پرداخت باید هویت و نشانی کامل صادرکننده و دارندهچک، کد رهگیری دریافت شده از سامانه یکپارچه بانک مرکزی، مهر بانکو شخص حقوقی و وضعیت مطابقت یا عدم مطابقت امضای چک و نمونهامضای موجود در بانک درج شده باشد، در غیر این صورت در مراجعقضائی و ثبتی به آن ترتیب اثر داده نمی‌شود.

دارنده چک برگشتی با در دست داشتن گواهینامه عدم پرداخت، می تواندبه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قوه قضائیه رفته و درخواست صدوراجراییه از دادگاه صالح را کند. دادگاه با بررسی متن چک و احراز سهشرط مذکور در ماده (23) قانون صدور چک (1- وصول وجه آن منوط بهتحقق شرطی نشده باشد؛ 2- در متن چک قید نشده باشد که چک بابتتضمین انجام معامله یا تعهدی است؛ و 3-گواهی عدم پرداخت به دلیلموضوع ماده 14 صادر نشده باشد. به این معنا که صادرکننده یا ذینفعچک اعلام نکرده باشد که چک مفقود یا سرقت یا جعل شده است و یا اینکهاز طریق کلاه‌برداری یا خیانت‌ در امانت یا جرائم دیگر به دست نیامدهباشد) اجرائیه را صادر می‌کند.

از تاریخ ابلاغ اجرائیه، ۱۰ روز به صادرکننده چک برگشتی مهلت دادهمی‌شود که مطالبات خود را پرداخت کند یا با موافقت دارنده ترتیبی برایپرداخت آن بدهد یا مالی را معرفی کند، در غیر این‌صورت، حسبدرخواست دارنده چک، مطابق قانون «نحوه اجرای محکومیت‌های مالی» اقدام خواهد شد.

چاپ کد رهگیری بر روی گواهی عدم پرداخت اجباری است؟

بله. 

در ماده (4) اصلاحی قانون صدور چک، برای بانک تکلیفی مبنی بر درجفوری کد رهگیری بر روی گواهی‌نامه عدم پرداخت پیش‌بینی شده است. انجام این تکلیف قانونی، از زمان لازم‌الاجرا شدن قانون اصلاح قانونصدور چک مصوب 13‌‌/8‌‌/97، برای بانک‌ها الزامی است.

با توجه به صدور گواهی عدم پرداخت به علت مغایرت اطلاعاتبرگه چک با سامانه صیاد، آیا این موضوع به عنوان سوء سابقهبرای صادرکننده چک لحاظ می شود؟

بله. مغایرت اطلاعات نسخه کاغذی با اطلاعات سامانه‌ای چک، ازمصادیق اختلاف در مندرجات چک (موضوع ماده 3 قانون صدور چک)، محسوب شده و در صورت درخواست دارنده (وفق مواد 4، 5 و 5 مکررقانون صدور چک)، منجر به برگشت چک و ثبت سوءاثر در سامانه یکپارچهبانک مرکزی خواهد شد.

آیا ذینفع چک می‌تواند پس از مسدودی مبلغ کسری چک، مبلغ رااز بانک طلب کند؟

خیر. این موضوع نیازمند فرآیند قضایی و حکم دادگاه است. دارنده چکبرگشتی می‌تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدماتالکترونیک قضایی قوه قضاییه مراجعه و صدور اجراییه از دادگاه رادرخواست کند.

در زمان برگشت چک آیا همه حساب‌های فرد مسدود می‌شود؟

حساب مسدود نمی‌‌شود بلکه مبالغ موجود در حساب‌های صادرکننده چکبرگشتی به میزان مبلغ کسری چک مسدود می‌شود. برای مثال اگر چکشخصی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال در بانک A برگشت بخورد، مبالغ موجوددر حساب‌های وی در سایر بانک‌ها مجموعا به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریالمسدود می‌شود. در این صورت مازاد موجودی حساب فرد قابل برداشتاست و شخص می‌تواند از آن مبلغ استفاده کند.

زمانی که حساب صادرکننده چک برگشتی در یک بانک مسدودشود رفع مسدودی چگونه انجام می‌شود؟

رفع مسدودی حساب شخص منوط به رفع سوءاثر از سوابق چک‌هایبرگشتی است.

چنانچه موجودی حساب، بر اساس بند "ب" ماده (5) مکرر (به دلیلغیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک) مسدود گردد،  رفع انسداد، حسب دستور قضایی و یا رفع سوءاثر از چک، بر اساس تبصره (3) ماده(5) (روش‌های شش‌گاه رفع‌سوءاثر چک) قانون صدور چک به عمل خواهدآمد.

چنانچه حساب صادرکننده، در اجرای ماده (14) قانون صدور چک(صادرکننده یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنها با تصریح به اینکه چکمفقود یا سرقت یا جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یاجرایم دیگری تحصیل شده می تواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک رابه بانک بدهد)، مسدود شده باشد، حسب تبصره‌های (1) و (2) مادهاخیرالذکر، در صورت انصراف دستور دهنده (دستور عدم پرداخت) یاتعیین تکلیف در مرجع قضایی و یا عدم تسلیم گواهی تقدیم شکایت درمرجع مرجع قضایی ظرف مدت یک‌هفته، به بانک، از حساب رفع مسدودیبه عمل خواهد آمد.

رفع سوءاثر از سوابق چکهای برگشتی اشخاص با چهروش‌هایی ممکن است؟

براساس قانون صدور چک و قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال1397 و بخشنامه‌های صادره بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تمامامور مربوط به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی اشخاص صرفاً از طریقشعب و واحدهای تابعه بانک‌ها و به صورت ذیل امکانپذیر است:

ـ واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک عهده و ارائه درخواستمسدودی به مدت یک‌سال:

در صورتی که حساب جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجعقضایی مسدوه نشده باشد، بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغمذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک‌سال، ظرف مدتسه روز، واریز مبلغ را به شیوه‌ای اطمینان‌بخش و قابل استناد به اطلاعدارنده چک برساند.

توضیح: هر صورت ارائه یا احراز هر یک از سایر شیوه‌های رفع سوءاثرچک (روش‌های ذیل)، بانک موظف به رفع مسدودی از وجوه مسدودشدهاست.

ـ ارائه فیزیک چک برگشتی: مشتری فیزیک چک برگشتی را به بانک ارائه وبانک در قبال آن به وی رسید تحویل می کند.

ـ ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده (ذی نفع) چک به بانک: در صورت عدمامکان ارائه فیزیک چک برگشتی به بانک بنا به دلایلی نظیر مفقود شدن، بهسرقت رفتن و سوختن، ذی‌نفع چک (شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداختوجه چک به نام او صادر شده است) می‌تواند با حضور در دفترخانهاسناد رسمی، ضمن اذعان به عدم واگذاری چک به ثالث، رضایت خود رانسبت به متشری اعلام کند. در این صورت، بانک با دریافت رضایت‌نامهمزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند.

تبصره: چناچه ذی‌نفع چک شخص حقوقی دولتی و یا نهاد عمومیغیردولتی باشد، می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام کرده وبانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظراقدام می‌کند.

ـ ارائه نامه رسمی از مرجع قضائی یا ثبتی ذی‌صالح مبنی بر اتمامعملیات اجرایی در خصوص چک. ارائه نامه از مرجع ثبتی ذی‌صالحموضوع ماده 381 «آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرزرسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی» مبنی بر اجرای چک (با ذکرمشخصات اصلی چک) و لزوم رفع سوءاثر از آن.

ـ ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک.

ـ سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداختمشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسطدارنده.

توضیح 1: بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهینامه عدم پرداختصادره را بلافاصله پس از برگشت چک به سامانه اطلاعاتی بانک مرکزیارسال کند.

توضیح 2: بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و به منظور آگاهیوی از سوابق چک‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی وی بادرج تاریخ برگشت چک کند.

نحوه اطلاع‌رسانی مسدودی وجوه حساب‌های صادرکننده چکبرگشتی به چه صورت است؟

پس از برگشت چک و مسدودسازی حساب مراتب در اینترنت‌بانک، موبایل‌بانک و ... به اطلاع صادرکننده چک می‌رسد. همچنین پیامکی حاویاطلاعات مسدودسازی وجوه حساب ناشی از برگشت چک برایصادرکننده توسط بانک مربوطه ارسال می‌شود. 

نحوه اطلاع‌رسانی در زمان رفع مسدودی به چه صورت است؟

پس از رفع سواثر از چک برگشتی و انجام فرایند رفع مسدودی، مراتب دراینترنت‌بانک و موبایل‌بانک به اطلاع فرد خواهد رسید. همچنین پیامکاطلاع‌رسانی توسط بانک مربوطه درخصوص رفع مسدودی نیز به انضماماطلاعات لازم (حاوی مبلغ، حساب و بانک مربوطه) برای فرد ارسالمی‌شود.

آیا امکان استعلام مبالغ مسدود شده حسابها بابت چک برگشتیوجود دارد؟

صادرکنندگان و ذینفعان چک برگشتی می‌توانند با مراجعه به سایت بانکمرکزی به نشانی www.cbi.ir، در قسمت فوتر (پانوشت) وب سایت(https://www.cbi.ir/InquiryMahCheque/23586.aspx)، از بخش«استعلام مبالغ مسدود شده حسابها بابت چک برگشتی» از مبالغ مذکورآگاهی یابند.  

صادرکنندگان و ذینفعان چک برگشتی پس از مراجعه به صفحه فوق‌الذکرو با وارد کردن اقلام اطلاعاتی شامل کد ملی یا شماره تلفن همراه صاحبحساب/امضاکننده/ذینفع، می‌توانند از دو شیوه «اطلاعات چک» و «کدرهگیری چک برگشتی» نسبت به استعلام مبالغ مسدود شده حسابها بابتچک برگشتی اقدام کنند.

در این صفحه اطلاعاتی شامل شناسه حکم، شماره شبا حساب، مبلغمسدودشده، تاریخ های مسدودی و رفع مسدودی و وضعیت فعلی حسابارائه می شود. وضعیت های حساب شامل مسدودشده (وجه مربوطه غیرقابل برداشت می باشد)، رفع مسدودشده (وجه مربوطه قابل برداشتتوسط صاحب حساب می باشد) و یا در حال انجام عملیات (در حالپیگیری رفع مسدودی توسط بانک مربوطه) است.

محرومیت‌های ناشی از چک برگشتی در چه مواردی اعمالنمی‌شود؟

در مواردی که یکی از دلایل برگشت چک شامل ماده ۱۴ قانون اصلاحقانون صدور چک باشد این محرومیت‌ها اعمال نمی‌شود. چک‌های مشمولماده ۱۴ چک‌هایی است که صادرکننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونیآن‌ها با تصریح به این که چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریقکلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می‌تواندکتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد. بانک پس از احرازهویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورتارائه چک بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر وتسلیم می‌نماید.

برای دسترسی به سوالات متداول درخصوص قانون جدید چکمی‌توانید به آدرس (https://www.cbi.ir/page/4230.aspx) مراجعه فرمایید.

انتهای پیام/